Saltu al enhavo

Specialaj Olimpikoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Specialaj Olimpikoj
neprofitcela organizaĵo Redakti la valoron en Wikidata
Komenco 1968 vd
Lando(j) Usono vd
Sidejo Vaŝingtono
Agareo

sporta konkurso
intelekta malkapablo

Fondinto(j) Eunice Kennedy Shriver vd
Filioj Special Olympics Hellas (en) Traduki
Special Olympics Lesotho (en) Traduki
Special Olympics Guinea Bissau (en) Traduki
Special Olympics Cape Verde (en) Traduki
Special Olympics South Sudan (en) Traduki
Special Olympics Niger (en) Traduki
Special Olympics Ethiopia (en) Traduki
Special Olympics Eswatini (en) Traduki
Special Olympics Côte d’Ivoire (en) Traduki
Special Olympics Nigeria (en) Traduki
Special Olympics Madagascar (en) Traduki
Special Olympics Antigua and Barbuda (en) Traduki
Special Olympics Fiji (en) Traduki
Special Olympics Marshall Islands (en) Traduki
Special Olympics Aruba (en) Traduki
Special Olympics Curaçao (en) Traduki
Special Olympics Bermuda (en) Traduki
Special Olympics Mongolia (en) Traduki
Special Olympics Barbados (en) Traduki
Special Olympics Palau (en) Traduki
Special Olympics Kosovo (en) Traduki
Special Olympics Guinea (en) Traduki
Special Olympics Mali (en) Traduki
Special Olympics Macau (en) Traduki
Special Olympics Mauritania (en) Traduki
Special Olympics Myanmar (en) Traduki
Special Olympics Malawi (en) Traduki
Special Olympics Algeria (en) Traduki
Special Olympics Benin (en) Traduki
Special Olympics Morocco (en) Traduki
Special Olympics Gambia (en) Traduki
Special Olympics Mauritius (en) Traduki
Special Olympics Burundi (en) Traduki
Special Olympics Senegal (en) Traduki
Special Olympics Botswana (en) Traduki
Special Olympics Egypt (en) Traduki
Special Olympics Namibia (en) Traduki
Special Olympics Israel (en) Traduki
Special Olympics Uganda (en) Traduki
Special Olympics Equatorial Guinea (en) Traduki
Special Olympics Tunisia (en) Traduki
Special Olympics Venezuela (en) Traduki
Special Olympics Sint Maarten (en) Traduki
Special Olympics Yemen (en) Traduki
Special Olympics Jordan (en) Traduki
Special Olympics Kazakhstan (en) Traduki
Special Olympics Qatar (en) Traduki
Special Olympics United Arab Emirates (en) Traduki
Special Olympics Belize (en) Traduki
Special Olympics Nicaragua (en) Traduki
Special Olympics China (en) Traduki
Special Olympics Iran (en) Traduki
Special Olympics Cayman Islands (en) Traduki
Special Olympics Lebanon (en) Traduki
Special Olympics Tajikistan (en) Traduki
Special Olympics Sudan (en) Traduki
Special Olympics Kyrgyz Republic (en) Traduki
Special Olympics Syria (en) Traduki
Special Olympics Maldives (en) Traduki
Special Olympics Oman (en) Traduki
Special Olympics Kuwait (en) Traduki
Special Olympics Trinidad and Tobago (en) Traduki
Special Olympics Iraq (en) Traduki
Special Olympics Bangladesh (en) Traduki
Special Olympics St. Lucia (en) Traduki
Special Olympics Samoa (en) Traduki
Special Olympics Seychelles (en) Traduki
Special Olympics St. Vincent and the Grenadines (en) Traduki
Special Olympics Puerto Rico (en) Traduki
Special Olympics Papua New Guinea (en) Traduki
Special Olympics Nauru (en) Traduki
Special Olympics Georgia (en) Traduki
Special Olympics Guadeloupe (en) Traduki
Special Olympics Liberia (en) Traduki
Special Olympics Bahrain (en) Traduki
Special Olympics Bhutan (en) Traduki
Special Olympics Guyana (en) Traduki
Special Olympics Armenia (en) Traduki
Special Olympics Cambodia (en) Traduki
Special Olympics Congo (en) Traduki
Special Olympics Democratic Republic of the Congo (en) Traduki
Special Olympics Somalia (en) Traduki
Special Olympics Zimbabwe (en) Traduki
Special Olympics Ghana (en) Traduki
Special Olympics Norway (en) Traduki
Special Olympics Austria (en) Traduki
Special Olympics Poland (en) Traduki
Special Olympics Portugal (en) Traduki
Special Olympics Montenegro (en) Traduki
Special Olympics Malta (en) Traduki
Special Olympics Monaco (en) Traduki
Special Olympics Moldova (en) Traduki
Special Olympics Lithuania (en) Traduki
Special Olympics Romania (en) Traduki
Special Olympics Sweden (en) Traduki
Special Olympics Slovakia (en) Traduki
Special Olympics Slovenia (en) Traduki
Special Olympics Russia (en) Traduki
Special Olympics Finland (en) Traduki
Special Olympics Switzerland (en) Traduki
Special Olympics Serbia (en) Traduki
Special Olympics Singapore (en) Traduki
Special Olympics Czech Republic (en) Traduki
Special Olympics Croatia (en) Traduki
Special Olympics Italy (en) Traduki
Special Olympics Latvia (en) Traduki
Special Olympics Albania (en) Traduki
Special Olympics Bharat (en) Traduki
Special Olympics Belarus (en) Traduki
Special Olympics Cyprus (en) Traduki
Special Olympics France (en) Traduki
Special Olympics Hungary (en) Traduki
Special Olympics Spain (en) Traduki
Special Olympics Great Britain (en) Traduki
Special Olympics Bosnia and Herzegovina (en) Traduki
Special Olympics Faroe Islands (en) Traduki
Special Olympics Iceland (en) Traduki
Special Olympics Isle of Man (en) Traduki
Special Olympics Bulgaria (en) Traduki
Special Olympics Gibraltar (en) Traduki
Special Olympics Estonia (en) Traduki
Special Olympics Ireland (en) Traduki
Special Olympics Denmark (en) Traduki
Special Olympics Zambia (en) Traduki
Special Olympics Ukraine (en) Traduki
Special Olympics St. Kitts und Nevis (en) Traduki
Special Olympics Uruguay (en) Traduki
Special Olympics Paraguay (en) Traduki
Special Olympics Dominican Republic (en) Traduki
Special Olympics South Africa (en) Traduki
Special Olympics Cuba (en) Traduki
Special Olympics New Zealand (en) Traduki
Special Olympics Panama (en) Traduki
Special Olympics Peru (en) Traduki
Special Olympics Bolivia (en) Traduki
Special Olympics Dominica (en) Traduki
Special Olympics Jamaica (en) Traduki
Special Olympics Rwanda (en) Traduki
Special Olympics Tanzania (en) Traduki
Special Olympics Bonaire (en) Traduki
Special Olympics Bahamas (en) Traduki
Special Olympics Suriname (en) Traduki
Special Olympics United States Virgin Islands (en) Traduki
Special Olympics Haiti (en) Traduki
Special Olympics Turkey (en) Traduki
Special Olympics Chinese Taipei (en) Traduki
Special Olympics Australia (en) Traduki
Special Olympics Indonesia (en) Traduki
Special Olympics Timor Leste (en) Traduki
Special Olympics Hong Kong (en) Traduki
Special Olympics Palestine (en) Traduki
Special Olympics United States (en) Traduki
Special Olympics Pilipinas (en) Traduki
Special Olympics Canada (en) Traduki
Special Olympics Kenya (en) Traduki
Special Olympics Argentina (en) Traduki
Special Olympics Chile (en) Traduki
Special Olympics Costa Rica (en) Traduki
Special Olympics Honduras (en) Traduki
Special Olympics Colombia (en) Traduki
Special Olympics Mexico (en) Traduki
Special Olympics El Salvador (en) Traduki
Special Olympics Guatemala (en) Traduki
Special Olympics Ecuador (en) Traduki
Special Olympics Saudi-Arabia (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Retejo Oficiala retejo
Jura formo organizaĵo laŭ 501(c)
vdr
Malferma ceremonio ĉe la 2003 Specialaj Olimpikoj

Specialaj Olimpikoj estas internacia sporta organizaĵo, kiun fondis Eunice Kennedy Shriver. Kadre de la organizaĵo, homoj, kiuj havas lernmalfacilaĵojn, helpiĝas plimemcertiĝi kaj plimemestimiĝi per sport-trejnado kaj konkursado. Pli ol unu miliono da atletoj, en pli ol 150 landoj, partoprenas en sportprogramoj, organizataj de la Specialaj Olimpikoj.

La promesfrazo de Specialaj Olimpikoj estas: "Mi venku. Sed se mi ne povas venki, mi estu sentima en la provo."

Same kiel la Olimpiaj ludoj kaj la Paralimpikaj ludoj, la Specialaj Olimpikaj ludoj okazas ĉiun kvaran jaron. La lastaj tiaj someraj ludoj estis la Specialaj someraj Olimpiaj ludoj 2003, kiuj okazis en Dublino en Irlando de la 20-a de junio ĝis la 29-a de junio. La 2003-aj ludoj estis la unuaj okazintaj ekstere de Usono, kaj pli ol 7.000 atletoj partoprenis. La lastaj specialaj vintraj ludoj okazis en Nagano en Japanio, de la 26-a de februaro ĝis la 5-a de marto 2005 kaj en Boise (Idaho) en Usono de la 7-a ĝis 13-a de februaro 2009.

La unuaj Internaciaj specialaj Olimpiaj ludoj (kiel tiu evento antaŭe nomiĝis) okazis ĉe Soldier Field en Ĉikago en la usona ŝtato Ilinojso.

Filozofio, misio, celo kaj principoj

[redakti | redakti fonton]

La organizo estis fondita el la kredo ke homoj kun intelekta malkapablo povas, helpe de gvidado kaj subteno, okupiĝi pri individuaj kaj grupaj sportoj, malgraŭ iliaj limoj. La ĉefa motivo en Specialaj Olimpikoj estas "ĉiu povas".

Sportaj agadoj estas bazitaj sur universalaj valoroj, inkluzive de ĝenerala rajto partopreni, libera partopreno, konkurado kontraŭ egaluloj je la nivelo de agado, respekto kaj aprezo por la trejnado en la formo de donado de premioj al ĉiuj.

La misio de la organizo estas disponigi ĉiujaran agadon kaj konkuradojn en olimpikaj sportoj por homoj kun malkapablo ekde la aĝo de 8 jaroj.

La celo de sportado estas plibonigi ilian fizikan taŭgecon kaj fizikan kapablon, tiel altigante ilian membildon kaj memfidon kaj en la okuloj de si mem kaj en la okuloj de sia familio kaj la komunumo en kiu ili vivas, kaj tiel ili povos integriĝi en la socion kiel kreivaj kaj kontribuantaj civitanoj.

Engaĝiĝo en sportaj agadoj kaj atingosportoj precipe donas al la partoprenantoj la ŝancon sperti sukceson, la sperton de gajnintoj, kaj donas al ili la ŝancon sentiĝi egalaj.

Principoj

[redakti | redakti fonton]
  1. Ĉiu persono kun intelekta handikapo povas partopreni en la agadoj de la organizo.
  2. Partopreno estas senpaga, por permesi al ĉiu atleto partopreni la agadon, sendepende de sia sociekonomika fono.
  3. La trejnistoj devas sperti specialinstruan trejnadon por okupiĝi pri la kampo.
  4. En la konkurso, ĉiu partoprenanto konkuras kontraŭ siaj egaluloj laŭ agado, sendepende de aliaj indikiloj kiel aĝo aŭ sekso. Eĉ en teamludoj, la konkurado estas dividita en kapablecnivelojn.
  5. La podio de la gajnintoj inkluzivas la unua ĝis la oka loko. Ĉiu partoprenanto ricevas premion pro sia agado, pro respekto kaj aprezo por la trejnado kaj penado.
  6. En internaciaj konkursoj kaj Olimpikoj estas malpermesite porti ion ajn, kio indikas la landon reprezentitan, kaj tio baziĝas sur la principo, ke ĉiuj estas egalaj.
  7. La slogano de la Specialaj Olimpikoj estas "Donu al mi la kuraĝon por provi kaj la forton por venki".

Kvin homoj staras en rondo kaj manpremas, kiel la nombro de kontinentoj. Homoj sen identeco, male al la olimpika flago kie ĉiu ringo havas koloron kiu simbolas kontinenton. La homoj staras en rondo, ĉar ne ekzistas unua kaj neniu lasta, kaj do en la organizo ĉiuj estas egalaj kaj ĉiuj estas ĉies amiko.

En junio 1963, Eunice Kennedy Schreiber, la fratino de eksa prezidanto John F. Kennedy, okazigis someran tendaron por infanoj kun mensaj handikapoj ĉe ŝia hejmo en Marilando. Kennedy fondis la tendaron pro deziro kaj ambicio ke infanoj kun intelektaj handikapoj povus havi sportajn agadojn kaj ne resti hejme farante nenion. Baldaŭ, pli da tendaroj estis establitaj trans Usono, sub la direkto de la Kennedy Family Foundation. La tendaro iĝis jarokazaĵo, kaj la Kennedy-familiofonduso aljuĝis stipendiojn al universitatoj kaj civitandomoj por okazigi similajn tendarojn.

Eunice Kennedy Schreiber skribis artikolon en kiu ŝi rivelis ke ŝia fratino Rosemary estis naskita kun milda mensa handikapo kaj spertis lobotomion en 1941 kiu lasis ŝin en malfacila mensa stato kaj flegado por la daŭro de ŝia vivotempo. Tiu artikolo pri la familio de la prezidanto estas vidita kiel "akvodislimo" en ŝanĝado de publikaj sintenoj direkte al homoj kun mensaj handikapoj. La handikapo de Rosemary provizis Kennedy Shriver per ampleksa vizio de kiel homoj kun intelektaj handikapoj povis konkuri en sportoj kune publike. Ofte estis dirite ke la handikapeco de Rosemary estis la inspiro de Eunice por fondi la Specialajn Olimpikojn, sed ŝi diris en intervjuo kun The New York Times en 1995 ke tio ne estis ĝuste la kazo. "La ludoj ne devus temigi unu personon," ŝi diris [1].

Studo de 1964 de D-ro Frank Hayden, profesoro pri korpa edukado el Ontario, pruvis, ke homoj kun intelektaj handikapoj povas kaj devas partopreni fizikan agadon. Li kredis, ke la avantaĝoj de tia aktiveco vidiĝos en ĉiuj kampoj de la vivo de la atletoj. Kun la helpo de loka lernejo kiu ofertis spacon en ĝia sportejo, Hayden komencis unu el la unuaj organizitaj publikaj sportaj programoj por homoj kun intelektaj handikapoj en la aŭtuno de 1968. En la mez-1960-aj jaroj, Hayden ankaŭ evoluigis ideon por naciaj ludoj, kaj lia laboro alportis lin al la atento de la Kennedy Foundation. Li kunhavis siajn ideojn por naciaj ludoj dum ŝabatjaro laboranta por la fondaĵo [2].

La unuaj Specialaj Olimpikoj okazis la 20-an de julio 1968 en Ĉikago. Ĉirkaŭ 1,000 atletoj de Usono kaj Kanado partoprenis la unutagan okazaĵon, kiu estis komunentrepreno de la Kennedy Foundation kaj la Ĉikaga Parka Distrikto. Anne McGlone Burke, tiam instruistino pri fizika edukado en la Ĉikaga Parka Distrikto, elpensis la ideon por unufoja, tuturba, olimpika-stila atletika konkurso por homoj kun specialaj bezonoj. Burke kontaktis la Kennedy Foundation en 1967 por helpi financi la okazaĵon. Kennedy Shriver, instigis ŝin por vastigi la ideon preter la urbo kaj la fondaĵo disponigis 25,000 USD stipendion por la okazaĵo. Kiam Burke kontaktis alian bonfaraĵon por financado, ŝi estis dirita, "Vi devus esti honta pri vi mem por metado de infanoj kiel ĉi tiuj al montrado." Dum la unuaj ludoj, Kennedy Shriver sciigis la establadon de la Specialaj Olimpikoj kaj ke kromaj ludoj estus okazigitaj ĉiujn du jarojn kiel "Biennial International Olympics". D-ro Frank Hayden funkciis kiel la Ludoj-Direktoro ĝis 1972, post kio li okupiĝis pri internacia disvolviĝo de la ludoj.

En 1971, la Usona Olimpika Komitato donis al Specialaj Olimpikoj oficialan permeson uzi la nomon "Olimpikoj". Francio sendis la unuajn atletojn ekster Nordameriko al la duaj ludoj okazigitaj en 1970. En la triaj ludoj en 1972, 10 landoj sendis atletojn. La Vintraj Ludoj de Specialaj Olimpikoj okazis unuafoje en februaro 1977, en Kolorado, ekde tiam la Someraj kaj Vintraj Ludoj okazas ĉiujn kvar jarojn. Unuiĝintaj Nacioj deklaris la jaro 1986 kiel la jaro de la Specialaj Olimpikoj. En 1988, la Specialaj Olimpikoj estis oficiale agnoskitaj de la Internacia Olimpika Komitato. La unuaj ludoj okazigitaj ekster Usono estis la Vintraj Ludoj de 1993 en Salzburg, Aŭstrio. La Prezidanto de Aŭstrio estis la unua ŝtatestro kiu malfermis la ludojn persone.

En 2003, la Someraj Ludoj forlasis Usonon por la unua fojo kaj estis okazigitaj en Dublino, Irlando, ĉar la familio Kennedy devenas de Irlando. En 2007 la ludoj okazis en Ŝanhajo, kaj en 2011 la ludoj okazis en Ateno. En 2015 la ludoj estis okazigitaj denove en Usono, en Los-Anĝeleso. En 2019 la ludoj estis okazigitaj en Abudhabio. En 2023 ili okazos en Berlino.

Aldone al tio, ekzistas kontinentaj eldonoj de la turniro. La lastaj ludoj sur la eŭropa kontinento okazis en 2014 en Belgio kaj en 2022 en Malto. Estas landoj kiuj eĉ okazigas siajn proprajn naciajn ludojn. Israelo okazigis turniron de tiu tipo por la unua fojo en septembro 2016.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. Kirk Johnson, Reaching the Retarded: An Old Kennedy Mission, la ‏6an de junio 1995
  2. Marjo Johne, How the Special Olympics were born, The Globe and Mail, la 4an de junio 2018

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]